Kozbeyli Köyü - Foça / İzmir

Kozbeyli  doğal güzelliği, otantik taş evleri, sakinliği ve İzmir'e yakınlığı ile son yıllarda dikkat çeken bir köy.

2016 yılına kadar  sadece yurt dışı programları ile ilgileniyordum.  Ancak 2016 yılında İzmir Fotoğrafçılar Derneği ile gittiğimiz bazı köyler ile özellikle Anadolu köylerine ilgim artmış ve özel köyleri tanıtan yazılar yazmaya başlamıştım.  2016 sonbaharında hafta sonu arkadaşlarım ile Foça'da balık yemek üzere   çıktığımız yolda  Kozbeyli köyü'nü gezmeyi teklif eden bir  arkadaşımızın önerisini keyifle değerlendirdik. Köy hakkındaki düşüncelerimizi ve resimlerimizi de sizlerle paylaşmak istedim. 

Şimdi gelelim Kozbeyli köyüne

Kozbeyli köyü İzmir'e 60 km uzaklıkta, İzmir  Foça yolundan 5 km içeride yer almakta. Köy  500 yıllık bir tarihe sahip, Kuzubey isimli bir derebeyi tarafından korsanlardan korunmak amacı ile seçtiği bir coğrafyada kurulmuş.

Köy aşağı ve yukarı mahalle olarak iki bölümden oluşuyor, yukarı mahallenin doğusu Rum mahallesiymiş. Ülkemizin nedense birçok  bölgesinde olduğu gibi asıl güzel taş evler bu Rum mahallesinde. Rumlar Yörük Türklerden daha güzel evler yapıyorlar ve bakıyorlar diyebiliyorum rahatlıkla. Kozbeyli bir Türk köyü olarak kurulmuş daha sonra Rumlar da köye gelip yerleşmişler. Mübadele sırasında da Rumlar köyden ayrılmış, yerlerine çoğunlukla  Yunanistan Limni adasından gelenler yerleştirilmiş. Son yıllarda da sakinlik ve huzur arayanlar veya yazlıkçı olarak değişik yerlerden göç almaya başlamış. 

Köye girerken önce denize hakim yüksek  bir noktada Kozbeyli sofrası isimli taş binada kahvaltı veya değişik kebaplar yemek mümkün. Biz o noktada duraklamadan bir an önce köye girmek istedik. Köy meydanında park için ayrılan yerde arabamızı bıraktık ve hemen Rum mahallesi sokaklarına daldık.

Sokağın girişinde yukarıda cami minaresini görünce yüksek ve manzaralı olacağını düşünerek, o yöne doğru ilerledik. 

Tam tahmin ettiğimiz gibi en yüksek manzaralı yerde küçük bir cami yer alıyor. Caminin tarihinin 1500 yıllara kadar gittiği ve iç yapısının da özgün olduğu belirtiliyor. Biz içeriyi göremedik, dışarıda çinili bir çeşme dikkat çekici, ama ne kadar eski olduğu hakkında bilgim yok. Genel olarak restorasyonun özenli olmadığını düşündürüyor. Günlük kullanımda da bahçede hortumlar, odunlar zorla tıkıştırılmış görünüyor.

Köyün en hakim görünüşünü camiden çekebildim. Aşağıda yer alan geniş ovanın ucunda Ege Deniz'i görünüyor. Bu arada yine hakim yerde küçük bir kilise olduğunu ve yıkıldığını taşlarının başka inşaatlarda kullanıldığını okudum. Zaten o bölgede dolaşırken bu kadar güzel Rum evlerinin olduğu yerde mutlaka kilise olmalı diye düşünmüştüm.

Caminin yanında Kuzubeyi Kulesi ve  güzel ve bakımlı Rum evleri yer alıyor.  

Kozbeyli Köyü'nin en önemli binalarından birisi Çapkınoğlu Konağı ve Meyhanesi. Çapkınoğlu isimli bir Rum 1878 yılında köyün en güzel evini ve karşısına bir meyhane yaptırmış. Meyhanede hem Rum müzikleri ve İzmir şarkıları çalarken Foça Karası şarabı ikram edilirmiş.  Ünlü meyhane mübadale sonrası boşalmış ve yıllarca boş kalmış. Güzel olan bir şey 2014 yılında İzmir Valiliği ve Foça Belediyesi bu güzel binaları restore etmiş ve ziyarete açmışlar. Köyün böyle binaları tekrar kazanması 2000 yılından sonra turizme açılan köye ciddi bir yatırım olmuş.

Fotoğraf Foça Belediyesinin web sayfasından alınmıştır.

Ancak bir sokakta yeterince bakılmamışsa da olsa taş evlerin yanında nedense pembe boyalı bir ev.

Yine biraz aşağıya doğru yürürken bakımsız, yıkılmış ya da sağına soluna ekleme yapılmış evler.

Köy, zamanında su sıkıntısı olmayan dağdan şırıl sırıl sular akan pınarlara sahip bir köy iken kötü kullanım ile su kaynakları, su yolları, künkler yok edilmiş. Bir derenin yanından geçtik tabi su yoktu.

 

Deredeki suyun mevsim nedeni ile kurumadığı belli çünkü hemen dere kenarında hayvan beslemek için barınak kümes yapılmış.

Gelelim meşhur dibek kahvesine. Köyün isim yapmasında önemli yeri olan Şakir'in Dibek Kahvesi..Köyün meydanında 180 yıldan daha uzun süredir kahve olarak kullanılan taş binada hizmet veriyor. Kahvenin işletmecisi Şakir 1994 yılından beri dibekte kahve yapıyor. Dibek kahvesi  yapmak için kahve modern yöntemlerde değil, dibekte dövülerek öğütülüyor. Kahvenin  dövüldüğü  dibekte 100 yıllık.

Kahvenin iç dekorasyonu da otantik.

Arkadaşım Esin dayanamadı, bizden sonra gelecek müşterilerin kahvesini dövmeye çalıştı.

Şakir'in Dibek kahvesinin karşısında hediyelik eşya satılan dükkanın önüne aşağıdaki şekilde köyün görülecek yerlerin krokisi konmuş. Çok iyi düşünülmüş.

Köy çam ağaçları ve çam ağaçları içerisinde. Köyde geçmişten bugüne  zeytin üretimi devam ediyor. Zeytin ve yağınızı köyden alabilirsiniz. Geçmişte bölge özellikle bağcılık ta asıl geçim kaynaklarından birisiymiş. . Köyün hem yemeklik hem şaraplık kara üzümleri ünlü ve Rum ve Türk aileler pekmez, şarap üretimi ile uğraşırmış. Yine bir çok bağcılıkla ünlü köyde olduğu gibi mübadele sonrası Rumlar ayrıldıktan sonra bağlar sökülmüş. Köy 1980'li yıllara kadar tütün üretimine devam etmiş. Bugün uygulanan tarım politikaları ile tütüncülüğe konan sınırlamalar ile köylü bu alandan da çekilmek zorunda kalmış.

Köyde son yıllarda baklagiller, taze sebze meyve üretimi ve hayvancılık yapılmaktadır.

Köylülerin hep birlikte çalışması ve çeşitli girişimler ile 2000 yılından itibaren turizme açılıp adını daha çok duyurmaya başlamış.

Köy daha önceki yıllara Aliağa Termik Santrali yapımında yer olarak seçilmemek için çok mücadele etmiş ve hala mücadelesi devam ettiği içinkKöyün çıkışında köyün bilincini, anlayışını, direnişini bir ağaç ve çeşme dile getirmeye çalışıyor.

Kozbeyli yeşilliği, taş evleri, güzel dibek kahvesi, deniz manzarası, doğallığı, aydınlık, sıcak kanlı halkı ve İzmir'den ve Foça'dan bu kadar kolay ulaşılırken uğramadan geçmeyin diyebileceğimiz bir köy. Zaten o bölgenin en güzel köyleri arasında sayılıyor.

Kaynak: Köy hakkında bilgiler Araştırmacı Hüseyin Yurttaş'ın Kozbeyli Foça kitabından alınmıştır.